Айкын өткөн чактын жакталыштары

 

Этиштик негиз

Өткөн чак

Жекелик

Көптүк

1

Жаз- (оку-, бер-, ж.б.)

-ды

2

Жаз- (оку-, бер-, ж.б.)

Жаз- (оку-, бер-, ж.б.)

-ды

-ды

-ңыз

-ңар

-ңыздар

3

Жаз- (оку-, -бер, ж.б.)

-ды

-ышты

-

-

 

Татаал формада айтылганда да мүчөлөрдүн ушул тартиби сакталат. Чак, жак мүчөлөрү экинчи тутумуна (жардамчы этишке) жалганат.

 

Татаал этиш

Өткөн чак

Жек. сан

Көптүк сан

1

Келе (ойной) бер-

Ичип (окуп) ий- (кой-)

  -ды

-м (-дым)

-к (-дык)

2

Келе (ойной) бер-

Ичип (окуп) ий-(кой-)

  -ды

-ң (-дың)

-ңар (-дыңар)

 

Келе (ойной) бер-

Ичип (окуп) ий-(кой-)

  -ды

-ңыз 

(-дыңыз)

-ңыздар

(-дыңыздар)

  3

Келе (ойной) бер-

Ичип (окуп) (кой-)

 

-ды

-ышты

-

-

 

Айкын өткөн чак этиштер эле, бейм деген бөлүкчөлөр менен айкашып келгенде чак, жак көрсөткүчтөрү негизги этиштин өзүнө жалганат.

 

Этиштик негиз

Өткөн чак

Жек. сан

Көптүк сан

Бөлүкчө

1

Бар- (кел-)

-ды

эле, бейм

2

Бар- (кел-)

Бар- (кел-)

-ды

-ды

-ңыз

-ңар

-ңыздар

эле,бейм эле, бейм

3

Бар- (кел-)

Бар- (кел-)

-ды

-ышты

-

-

эле,бейм 

 

Айкын өткөн чак этиштер окшойт, шекилди, көрүнөт деген сыяктуу сөздөр жана беле, бейм деген бөлүкчөлөр менен айкашып келип, кыймыл-аракеттин аткарылышындагы, болуп өткөнүндөгү күмөндүүлүктү билдирет: келди окшойт, айттың шекилди, байкадыңар окшойт, алдыңыз шекилди, алдык көрүнөт, уктуң беле, окудуңуз беле, келди бейм ж.б.

Если вы нашли ошибку в тексте, пожалуйста, выделите ее мышью и нажмите Ctrl+Enter