Ээрчиме мүчөлөр тутумундагы үндүү жана үнсүз тыбыштары өзгөрүп кете берген мүчөлөр болуп эсептелет. Мына ошондой өзгөрүүлөргө карата ээрчиме мүчөлөр өз ара туруктуу мүчөлөр, оошмо мүчөлөр жана сыйлыгышма мүчөлөр болуп да бөлүнөт.
- Туруктуу мүчөлөр сөздөрдө ар кандай тыбыштык айкалыштар менен келсе да өзүнүн башталыш үнсүз тыбышын сактап жүрүп олтурат. Булар адатта ч, с, м тыбыштары менен башталган мүчөлөр. Курандылардан мисалдар:
-чы: уйчу, короочу, арабачы, ишчи, көмүрчү ж.б.
-ча: кыргызча, орусча, жаңыча, эскиче, бүгүнчө ж.б.
-ма: басма, оймо, түймө, күрмө, сайма ж.б.
-са: сууса-, акса-, мойсо-, жаңса-; дөңсө, жеңсе, колоңсо ж.б.
-сы: баатырсы-, жакшысы-, кыйынсы-, семизси-, өйдөсү-, улуусу- ж.б.
-сын: мыктысын-, баатырсын-, өйдөсүн-, теңсин-, тыңсын-, акылдуусун-, ишкердүүсүн- ж.б.
-сыра: уйкусура-, алсыра-, кансыра-, этсире- ж.б.
-чан: атчан, тончон, күрмөчөн, кийимчен ж.б.
Уландылардан мисалдар:
-са: барса, келсе, окуса, айтса ж.б.
-сы: атасы, энеси, окуусу ж.б.
Мисалга алынган мүчөлөрдүн, башкача айтканда, туруктуу мүчөлөрдүн баштапкы тыбышы эч өзгөрүлбөй сактала берет.
- Оошмо мүчөлөр жалганган уңгунун (же негиздин) акыркы муунундагы тыбыштарга карай өзгөрө берет.
Курандылардан мисалдар:
-лык: тоолук, айылдык, жолдоштук, тердик ж.б.
-дай: үйдөй, тоодой, кишидей, аттай, топтой ж.б.
-ыра: жаркыра-, калтыра-, күркүрө-, мөлтүрө- ж.б.
-коол: тоскоол, өткөөл, ургаал ж.б.
-ла: майла-, музда-, суула-, ойло-, сүйлө-, түздө-, иште-, тиште-, тилде-, жээкте-, даңкта-, айтта- ж.б.
Уландылардан мисалдар:
-нын: үйдүн, эненин, талаанын, иштин, колдун ж.б.
-га: балага, тоого, отко, кемеге, кыштакка ж.б.
-лар: дарактар, көлдөр, чалдар, энелер, иттер ж.б.
- Сыйлыгышма мүчөлөр үндүү тыбыш менен аяктаган уңгуга (же негизге) жалганганда баштапкы үндүү тыбышы түшүп калат.
Курандылардан мисалдар:
-оо: ойло- + -оо = ойлоо, байла- + -оо = байлоо ж.б.
-ыш: тааны- + -ыш = тааныш, окшо- + -ыш = окшош, күүлө- + -ыш = күүлөш ж.б.
-ык: какшы- + -ык = какшык, калтыра- + -ык = калтырак, жылтыра- + -ык = жылтырак ж.б.
-ым: кура- + -ым = курам, чыда- + -ым = чыдам ж.б.
-ынды: асыра- + -ынды = асыранды, ташта- + -ынды = таштанды, ула- + -ынды = уланды ж.б.
Уландылардан мисалдар:
-ым: эне + -ым = энем, бала + -ым = балам ж.б.
-ыш: ийле- + -ыш = ийлеш: ийлешчи, байла- + -ыш = байлаш: байлашып кой, сана- + -ыш = санаш: санашып кой ж.б.
-ың: ата + -ың = атаң, чана + -ың = чанаң ж.б.
